WAWEL

Wawel malowniczo położony w zakolu rzeki Wisły w Krakowie to najcenniejszy w Polsce pomnik narodowej historii i kultury. Jest skarbnicą wiedzy o polskich dziejach, a jednocześnie symbolem ich ciągłości. Wzgórze to było zamieszkane już około 100 000 lat p.n.e., a od wczesnego średniowiecza stało się ośrodkiem władzy świeckiej i kościelnej. Wawel od 1978 roku wpisany jest na listę światowego dziedzictwa Unesco.

Najstarsze zabudowania powstały w XI w. za panowania Bolesława Chrobrego. Współczesny renesansowy styl budowli zawdzięczamy królowi Zygmuntowi Staremu.

Wnętrze Wawelu zdobią kosztowne, posągi, ołtarze, obrazy i malowidła przedstawiające historię człowieczeństwa począwszy od czasów prehistorycznych. Najcenniejsze zabytki Wawelu umieszczone są w skarbcu katedralnym. Liczne szaty i naczynia liturgiczne, krzyże, klejnoty i insygnia królewskie, relikwiarze gromadzone przez całe stulecia panowania na Wawelu władców Polskich stanowią nieoszacowany skarb narodowy.

Katedra Wawelska to jedna z najstarszych budowli Wawelu, to miejsce koronacji i pochówku królów polskich. Do dziś możemy podziwiać liczne sarkofagi, epitafia i płyty wmurowane w posadzkę. W kościele katedralnym na Wawelu pochowani są królowie Polski od Władysława I Łokietka do Augusta II Mocnego. Łącznie na Wawelu pochowanych jest 19 królów i wiele osób z rodzin królewskich.

Wawel to również miejsce spoczynku artystów i zasłużonych Polaków takich jak: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Tadeusz Kościuszko, Józef Piłsudski i inni. Ściany świątyni przyozdobione są szczątkami prehistorycznych zwierząt, które jak wierzono maja za cel ochronę Wawelu przed złem. Sama zaś Katedra otoczona jest wieńcem 18 świątyń i murem obronnym otaczającym Katedrę i cały Wawel.

Zwiedzając to historyczne miejsce napotkamy słynny Dzwon Zygmunta, który również odegrał bardzo istotną rolę w dziejach naszego narodu. Inne godne zwiedzenia zabytki to: Czakram wawelski, legendarny smoka wawelski, którego dzieje znają wszystkie dzieci, wiele świątyń, wież, kolumn i pomników upamiętniających historyczne dzieje Polski .

STARE MIASTO

Stare Miasto przyciąga wielu turystów z całego świata. Kraków jest jednym z 14 miejsc w Polsce wpisanych na sporządzoną przez UNESCO Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego. Kompleks architektoniczny Starego Miasta przetrwał wszystkie kataklizmy przeszłości i zachował niezmieniony układ od czasów średniowiecza.

Przez cały rok jest tutaj gwarno i tłoczno. Miejsce to tętni życiem o każdej porze dnia. Są tu tłumy turystów, niestrudzone kwiaciarki, uliczni malarze i grajkowie oraz rząd czekających na gości fiakrów (często błędnie nazywanych dorożkami). Przejażdżka fiakrem przez nocny Kraków została opisana w wierszu K. I. Gałczyńskiego Zaczarowana dorożka.

Rynek Główny to jeden z największych placów w Europie, powstał podczas lokacji miasta na prawie magdeburskim w 1257 r. Ma kształt kwadratu o wymiarach 200 × 200 m. Stoi tu wieża ratuszowa, trzy kościoły, Sukiennice, kamienice i pomnik Adama Mickiewicza. Przy nim można wysłuchać, co godzinę, hejnału z wieży Mariackiej.

Znajduje się tu mnóstwo kawiarni, restauracji, pubów i klubów mieszczących się okolicznych kamienicach. Najsłynniejsze lokale to min. restauracja „Wierzynek”, klub „Pod Jaszczurami” oraz piwnice „Pałacu pod Baranami”. Odbywają się tu liczne imprezy kulturalne, koncerty i wystawy.

Jednym z symboli Krakowa jest obwarzanek krakowski, który można kupić w niewielkich ulicznych budkach. Obwarzanki krakowskie oferowane są w całej gamie smaków: z makiem, sezamem, solą lub innymi posypkami.

BARBAKAN

Barbakan – najbardziej wysunięta na północ część fortyfikacji miejskich Krakowa. Znajduje się na Plantach, przed Bramą Floriańską, po południowej stronie ul. Basztowej.

Wzniesiony w XV w. w stylu gotyckim, połączony był tak zwaną szyją z bramą Floriańską i otoczony głęboką fosą, z systemem mostów i śluz. Zbudowany został na rzucie koła, z 3 kondygnacjami strzelnic, zwieńczony galerią, nad którą umieszczono 7 wieżyczek. Ma dwie bramy: od Kleparza i od strony murów miejskich. Ta ostatnia powstała w połowie XIX w. w miejscu gotyckiej wieży.

KOŚCIÓŁ MARIACKI

Kościół Mariacki w Krakowie to jeden z najbardziej rozpoznawalnych kościołów w Polsce. Z daleka widać dwie różniącę się od siebie wieże, których budowę opisuje ciekawa legenda. We wnętrzu odnajdziemy wspaniały ołtarz dzieła Wita Stwosza ukazujący Matkę Boską w otoczeniu apostołów oraz Wniebowzięcie. Dwa ruchome skrzydła ołtarza prezentują sceny z życia Chrystusa i Marii. Całość wykonana w drewnie dębowym które ma obecnie ponad 1000 lat!

FABRYKA SCHINDLERA

Fabryka Emalia Oskara Schindlera – fabryka założona w 1937 jako miejsce produkcji wyrobów emaliowanych i blaszanych. Wydzierżawiona, a potem przejęta przez niemieckiego przedsiębiorcę Oskara Schindlera w 1939, jako Niemiecka Fabryka Wyrobów Emaliowanych – Deutsche Emailwarenfabrik (DEF), prowadzona przez Schindlera do roku 1945. Fabryka mieści się przy ulicy Lipowej 4, na krakowskim Zabłociu. Schindler zatrudniał w niej zagrożonych eksterminacją Żydów, wpisanych następnie na tzw. listę Schindlera i uratowanych od zagłady.

Po II wojnie światowej fabrykę przejął skarb państwa, a 2005 miasto Kraków. Od 2007 fabryka została podzielona między dwie instytucje: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (które utworzyło tu wystawę stałą Kraków – czas okupacji 1939-1945) i Muzeum Sztuki Współczesnej.

KAZIMIERZ

Kazimierz stanowił niegdyś samodzielne miasto na wyspie, oddzielone od Krakowa nieistniejącą już odnogą Wisły (wzdłuż Grzegórzek i plantów Dietlowskich). To tutaj właśnie osiedliła się ludność żydowska (właściwie tutaj została przesiedlona z centrum miasta) i tutaj też miało miejsce przenikanie się i współistnienie kultury żydowskiej i chrześcijańskiej.

Wśród zabytków wyróżniają się kościoły Bożego Ciała i św. Katarzyny, kościół Paulinów na Skałce – sanktuarium św. Stanisława, będącego patronem Polski i Panteon Narodowy, jak również ratusz na Placu Wolnica i cały zespół zabytków architektury przemysłowej na ulicy św. Wawrzyńca, zwany kwartałem św. Wawrzyńca.

Przy samej ulicy Szerokiej znajduje się pięć bożnic. Najstarsza – Stara Bożnica, zniszczona podczas wojny, została odrestaurowana i dziś mieszczą się w niej zbiory judaistyczne Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Jedyną czynną obecnie ortodoksyjną bożnicą jest Bożnica Remuh. W pobliżu znajduje się Cmentarz Remuh – jeden z najstarszych w Europie i w Polsce cmentarzy żydowskich, na którym grzebano Żydów od połowy XVI do połowy XIX wieku. Jednakże najstarszy, a zarazem pierwszy cmentarz żydowski mieścił się obok nieistniejącego już stawu poza murami miejskimi od strony północno-wschodniej, w okolicach dzisiejszej ulicy Dajwór. W roku 1800 powstał nowy cmentarz przy ulicy Miodowej. Natomiast w budynku przy ul. Szerokiej 6 mieściła się mykwa – rytualna łaźnia dla mężczyzn i kobiet.

SUKIENNICE

Stojące pośrodku Rynku Głównego Sukiennice są jednym z najbardziej charakterystycznych zabytków Krakowa. Tak jak i w przeszłości budynek ten spełnia przede wszystkim funkcje handlowe, dziś jednak zamiast kupców odwiedzają Sukiennice przede wszystkim turyści.

Współcześnie w Sukiennicach znajdują się dwa rzędy kramów, głównie z biżuterią, pamiątkami czy rękodziełami. Obecnie na piętrze Sukiennic (w dawnym smatruzie) znajduje się Galeria Polskiego Malarstwa i Rzeźby XIX wieku. Stanowi ona oddział Muzeum Narodowego. Na parterze Sukiennic znajduje się również słynna kawiarnia Noworolski. Pod zewnętrzną częścią sukiennic jako ciekawostkę obejrzeć można zachowane zabytkowe i sprawne oświetlenie gazowe.

PODZIEMIA RYNKU GŁÓWNEGO

Pod płytą Rynku powstał unikatowy na skalę europejską rezerwat archeologiczny o powierzchni blisko 4000 m2, który daje możliwość podziwiania odnalezionych skarbów i poznania burzliwych dziejów średniowiecznego Krakowa.

Podziemna ekspozycja prezentuje nie tylko bogatą historię Krakowa, ale też związki, jakie łączyły to miasto z najważniejszymi w średniowiecznej Europie ośrodkami handlu i kultury. Ukazuje też znaczenie ówczesnej stolicy Polski w działalności związku hanzeatyckiego. Zgromadzone zabytki, jak choćby monety z XIV w. czy ozdoby i ceramiczne naczynia, potwierdzają trwającą w tym miejscu nieprzerwanie od setek lat tradycję europejskiej wymiany kulturowej i handlowej.

Liczne zabytki przybliżają życie codzienne w Krakowie sprzed kilku wieków. Na wystawie można zobaczyć m.in. średniowieczne narzędzia, zabytkowe monety, używane ponad 600 lat temu przybory higieniczne, gliniane figurki, ozdoby, kostki do gry, a także groty tatarskich strzał czy pochodzące ze Wschodu paciorki i medaliony. Wyjątkowo okazale prezentuje się, unikatowa na skale światową, ważąca 693 kg bryła cennego wówczas ołowiu – tak zwany bochen. Zwiedzając szlak turystyczny w Rynku Podziemnym, można poznać też historię Krakowa z czasów przed lokacją miasta. Najstarsze dzieje tego miejsca przybliżają prezentowane na ekspozycji rekonstrukcje XI-wiecznych pochówków. Oryginalne fundamenty chat z przełomu XII i XIII wieku oraz rekonstrukcje warsztatów złotnika i kowala obrazują zaś wygląd osady przed lokacyjnej, zniszczonej w czasie najazdu mongolskiego w 1241 roku.

KOPALNIA SOLI W WIELICZCE

Kopalnia Soli „Wieliczka” to jeden z najcenniejszych zabytków kultury materialnej i duchowej na ziemiach polskich, rocznie odwiedzany przez ponad milion turystów z całego świata. To także zabytek klasy światowej, wpisany jako jeden z pierwszych dwunastu obiektów na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.

Podziemna Trasa Turystyczna wielickiej kopalni powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Około miliona turystów rocznie zwiedza ok. 3 km trasy składającej się z 20 komór, położonych na głębokościach od 64 do 135 metrów (poziomy I-III). Na trasie jest do pokonania ok. 800 schodów. Część trasy przystosowana jest dla wózków inwalidzkich. Czas zwiedzania to ok. 2-3 godziny.

COLLEGIUM MAIUS

Collegium Maius to najstarszy budynek należący do Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stojący u zbiegu ulic Jagiellońskiej i św. Anny gmach został w 1400 r. zakupiony przez króla Władysława Jagiełłę i przeznaczony na potrzeby Uniwersytetu Jagiellońskiego. Król, korzystając z zapisu testamentowego królowej Jadwigi, pragnął w ten sposób reaktywować fundację Kazimierza Wielkiego, dzięki której uczelnia powstała w 1364 r. W ciągu XV w. do budynku Collegium Maius przyłączone zostały sąsiednie kamienice, wskutek czego powstał jeden, sporych rozmiarów gmach, z pięknym wewnętrznym dziedzińcem otoczonym arkadowymi, późnogotyckimi krużgankami o kryształowych sklepieniach, studnia usytuowana pośrodku dziedzińca oraz zabytkowe schody prowadzące pierwsze piętro. Warto również zobaczyć zabytkowy portal prowadzący na dziedziniec.

MUZEUM CZARTORYSKICH

Muzeum Czartoryskich jest jedną z najstarszych placówek kulturalnych typu patriotyczno – historycznego w Polsce. Jego powstanie zawdzięczamy księżnej Izabeli Czartoryskiej, żonie księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, która wiedziona dewizą „Przeszłość – Przyszłości” zaczęła z końcem XVIII w. kolekcjonować cenne zbiory sztuki europejskiej i bliskowschodniej. Na uwagę zasługują przede wszystkim zbiory sztuki starożytnej, w tym sarkofagi i figurki grobowe z Egiptu, grobowce etruskie, rzeźba rzymska i piękne greckie wazy.

W dziale malarstwa zachodnioeuropejskiego można zobaczyć dzieła Leonarda da Vinci (słynna Dama z gronostajem), Rembrandta, Pietera Brueghela Młodszego, Łukasza Cranacha Starszego, Jacoba Jordaensa czy też Lorenzo Lotto. Są tu także wspaniałe portrety ostatnich Jagiellonów stworzone w pracowni Łukasza Cranacha młodszego oraz polskie, europejskie i bliskowschodnie militaria.

W Nowej Hucie warto zobaczyć:

1. Arcelormittal Poland S.A. – oddział w Krakowie (Dawna Huta im. W. I. Lenina, potem im. T. Sendzimira)
Kolosalny zakład o powierzchni około 1000 hektarów. Za oficjalny dzień otwarcia huty uważa się 22 lipca 1954 r. – od tego czasu aż do roku 1990 nosiła nazwę Huta im. Lenina. Po obaleniu komunizmu patron ten nie pasował do nowego porządku – zmieniono go więc na Tadeusza Sendzimira – wybitnego amerykańskiego konstruktora polskiego pochodzenia.
Główne wejście do huty przy ul. Ujatsek 1 wzniesione w latach 1952-1955, stanowi jeden z najlepszych przykładów socrealizmu w polskiej sztuce.
Choć huta należy aktualnie do prywatnego inwestora który po szeregu inwestycji prowadzi normalnie pracujący zakład, uszanowano dawna tradycję. Huta jest otwarta dla zorganizowanych grup zwiedzających a w halach nieczynnych już w wydziałów odbywają się koncerty festiwalu „Sacrum Profanum”

2. Kopiec Wandy – znajdujący się w pobliży skrzyżowania ulic Ujastek i T. Ptaszyckiego kurhan – pamiątka zamierzchłych czasów. Według legendy jest grobowcem córki założyciela miasta – Kraka, która aby wraz ze swą ręką nie oddać władzy w Polsce Niemcom rzuciła się do Wisły. Stała się przez to symbolem poświęcenia dla ojczyzny. Kopiec zdobi niewielki XIX wieczny pomnik wg projektu Jana Matejki

3. Dworek Jana Matejki w Krzesławicach (ul. Wańkowicza 25) – zabytkowy dworek wybitnego polskiego malarza. Przed Matejką mieszkał tu m.in. Hugo Kołłątaj – jeden z współtwórców „Konstytucji 3 maja”. Możemy tu zobaczyć pamiątki tj. słynny „Poczet królów polskich”, sztalugi i skrzynie na rysunki, obrazy i reprodukcje.

4. Nowohuckie Centrum Kultury – Budowę Centrum rozpoczęto na początku lat siedemdziesiątych na miejscu wcześniej planowanego tam teatru. W NCK-u odbywają się liczne koncerty, spektakle i wystawy. Aktualnie jest domem m.in. galerii obrazów Zdzisława Beksińskiego – polskiego artysty którego obrazy zyskały dużą popularność w Polsce jak i w Europie.

5. Plac Centralny im. Ronalda Reagana – wraz z jego okolicami stanowią ekspozycje dziejów polskiej architektury ostatniego półwiecza. Dla turystów może wyglądać na skomplikowany labirynt ze względu na to że w czasach stalinowskich Nową Hutę wznoszono niczym obóz warowny – kwartały przypominają średniowieczne twierdze a wejścia na osiedla są często ukryte za załomami muru. Patron Placu – Ronald Reagan – dodany został 8 września 2004 roku przez Rade Miasta Krakowa.

6. Teatr Ludowy – Teatr miał być w założeniach sceną kameralną nowohuckiego teatru, który według planów miał powstać po południowej stronie Placu Centralnego. Zainaugurował działalność 3 grudnia 1955r. sztuką „Krakowiacy i Górale” Wojciecha Bogusławskiego. Przez teatr przewinęło się wielu sławnych aktorów i reżyserów. Z uwagi na charakter dzielnicy uważanej za teren trudny dla teatru, trafiali tu artyści zbyt awangardowi aby przebić się gdzieś indziej.

7. Aleja Róż – W nawiązaniu do nazwy, na całej długości aleja zawsze obsadzona była różami, w szczególności w latach 60. i 70. XX w. Dziś ilość tych kwiatów jest tu symboliczna. Pierwotnie stworzona jako forma deptaka. W latach 1973–1989 w południowej części alei stał pomnik Włodzimierza Lenina, wykonany z brązu przez Mariana Koniecznego, który był doskonale widoczny z Placu Centralnego. W 1979 r. monument został uszkodzony po podłożeniu ładunku wybuchowego – urwana została pięta Lenina. Ostatecznie pomnik usunięto w roku 1989. Przy Alei od 1956 r. do dziś funkcjonuje „Stylowa” – najstarsza restauracja w Nowej Hucie.

8. „Arka Pana” – Kościół Matki Bożej Królowej Polski
Kościół powstały za sprawą ks. Gorzelanego i papieża Jana Pawła II- wówczas arcybiskupa krakowskiego. Ma kształt Arki Noego osiadłej na Górze Ararat co dla ludzi próbujących przetrwać ciężkie czasy komunizmu stanowiło czytelna metaforę. Budowa stała się symbolem jedności chrześcijańskiego świata – Papież Paweł VI przysłał z Watykanu kamień z grobu św. Piotra jako kamień węgielny dla nowego kościoła, pomoc przychodziła także od Holendrów i Wiedeńskich kardynałów. Pod Arką dochodziło często do starć miejscowej ludności z milicja w czasie stanu wojennego.

9. Muzeum PRL-u –instytucja powołana przez Radę Miasto Krakowa w listopadzie 2012, Muzeum ma być miejscem spotkania różnych narracji o PRL-u – politycznej, społecznej, obyczajowej, kulturalnej, a także rozmów i debat na temat epoki, która w polskim społeczeństwie budzi wiele kontrowersji. Ma pokazywać to, co było w PRL-u niezaprzeczalnie złe, czy wręcz zbrodnicze, ale także podkreślać pozytywne postawy i osiągnięcia ludzi w nim żyjącym.

10. Łąki Nowohuckie – olbrzymi areał zieleni (ok 70 ha) tuz obok Placu Centralnego który jest pozostałością po starorzeczu Wisły. Gdy porzucono pomysł utworzenia tu parku z dwukilometrowym jeziorem, miejsce stało się rajem dla wielu gatunków roślin i ptaków w tym także gatunków zagrożonych. Rada Miasta Krakowa uznała Łąki za użytek ekologiczny; planowane jest utworzenie Parku Starorzecza Wisły.