Historia Nowej Huty. Kiedy i jak pojawiło się to “miasto w mieście”?

Nowa Huta została stworzona jako dzielnica ideologiczna, mająca stanowić urzeczywistnienie komunistycznych haseł – apoteozy pracy, równości i ateizmu. Planowano uczynić z niej przeciwwagę dla reszty Krakowa, będącego w oczach komunistów miastem wypaczonym, czyli osadzonym w tradycji i konserwatywnym. Z czasem jednak sprawy zaczęły wymykać się spod kontroli. Przeczytaj, jakie tajemnice skrywa Nowa Huta.

Początki…

Wszystko zaczęło się w roku 1947. To właśnie wówczas Józef Stalin powziął decyzję o powstaniu kombinatu metalurgicznego wraz z kompleksem, mającym stanowić miejsce zamieszkania dla jego sił pracowniczych i robotniczych. Pierwotnie lokalizacja tych inwestycji miała być zupełnie inna (okolice Gliwic). O podjęciu prac pod Krakowem postanowiono dopiero w roku 1949. Początkowo budowa przebiegała dość chaotycznie, bez żadnego planu prac. Dopiero miesiąc po ich powzięciu wyznaczono osobę generalnego projektanta: Tadeusza Ptaszyckiego. W 1951 roku włączono Nową Hutę do Krakowa, czyniąc z niej jego dzielnicę.

Forma w służbie idei

Nowy kompleks zaprojektowano tak, aby był zgodny z socrealistycznymi założeniami i stanowił o ich wielkości. Najważniejszy był tutaj Plac Centralny – centrum życia społecznego dzielnicy. Zgodnie z komunistyczną ideologią, miał być on miejscem manifestacji i zgromadzeń o wydźwięku politycznym. W 1973 roku stanął na nim pomnik przedstawiający sylwetkę patrona, Włodzimierza Lenina. Centrum Administracyjne Huty im. Tadeusza Sendzimira stało się z kolei symbolem i wizytówką systemu. Dziś nazywane jest “nowohuckim pałacem”. Kolejnym istotnym punktem na mapie jest Aleja Solidarności (uprzednio Al. Przodowników Pracy, a później Włodzimierza Lenina) – tzw. “oś pracy”, ciągnąca się od wspomnianego Placu Centralnego po Hutę im. Sendzimira. Łączyła ona centrum z kombinatem, stanowiąc swoisty kręgosłup dzielnicy.

Zmiany…

Z czasem władze musiały się zmierzyć ze społecznym oporem. W 1960 roku nowohucka ludność ruszyła naprzeciw ZOMO w obronie krzyża, w wyrazie przywiązania do swojej wiary i przekonań. Niedługo później dzielnica wywalczyła dla siebie własny kościół: Arkę Pana. Obecnie w miejscu, gdzie niegdyś toczono walki, stoi kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Nowa Huta współcześnie stanowi przepiękny relikt minionych czasów. Jej architektura jest jednym z najlepiej zachowanych przykładów socrealistycznego budownictwa, przyciągając rokrocznie mnóstwo turystów z całego świata.